„Świat stawia czoła kryzysom, ale jedynym sposobem radzenia sobie z nimi jest wspólna praca. Potrzebujemy tylko człowieczeństwa, świadomości, że ty i ja jesteśmy jednością. Miejmy zatem odwagę być ludźmi. Jesteśmy stworzeni do życia razem, a bez zrozumienia – wzajemnego zrozumienia – nie możemy tego zrobić”.

Tymi słowami prezydent Słowacji Zuzana Čaputová powitała papieża Franciszka w Bratysławie dwa lata temu i tymi słowami zainaugurowaliśmy coroczny festiwal pojednania Meeting Brno 2023 (22 czerwca – 2 lipca) w ogrodzie zabytkowych willi Tugendhatów i Löw-Beerów. 30 lat temu tutaj zapadła decyzja o rozpadzie Czechosłowacji i tutaj, na nasze zaproszenie, słowacki przywódca i nowy prezydent Czech Petr Pavel zgodzili się na spotkanie i podjęcie dialogu.

Zresztą Meeting w Brnie od samego początku wybierał miejsca, które stały się symbolami bólu i podziałów, ponieważ „gdzie wzmógł się grzech, tam jeszcze obficiej rozlała się łaska” (Rz 5, 20). To nie przypadek na przykład, że od 2015 roku organizujemy Pielgrzymkę Pojednania w 70. rocznicę Brneńskiego Marszu Śmierci z 1945 roku. Otóż nowo utworzony w tym samym roku rząd czechosłowacki brutalnie wydalił z Brna ponad 30 000 kobiet, dzieci i starców narodowości niemieckiej, kierują ich do Austrii. Zmarło wówczas tysiące osób. Także w tym roku pielgrzymka, w której uczestniczyli ministrowie, ambasadorowie i setki osób różnych narodowości, zakończyła się w noclegowni w Kaunic, gdzie Niemcy torturowali i rozstrzeliwali Czechów w czasie wojny i gdzie cztery miesiące po zakończeniu konfliktu Czesi z kolei rozstrzeliwali Niemców. Na zakończenie gestu podszedł do nas starszy pan, aby opowiedzieć, jak jego (niemiecki) dziadek został uratowany z niewoli dzięki pomocy czeskiego sąsiada. Mały znak, który dokumentuje to pojednanie; jeśli było możliwe wtedy, tym bardziej może być możliwe dzisiaj.



Cała edycja Meetingu 2023 była drogą w tym kierunku. Postaram się udokumentować najważniejsze momenty. Pierwszym, jak już wspomniano, było z pewnością spotkanie między dwoma prezydentami, Republiki Czeskiej i Słowacji, dyskutującymi o wielkich spotkaniach, które ukształtowały ich życie i wybory polityczne, aż po wspólną refleksję nad homilią kardynała Pietro Parolina, który w kwietniu odprawił wspólną czesko-słowacką mszę św., aby podziękować za 30 lat niezależnego istnienia dwóch państw dawnej federacji: „Czechy i Słowacja, niegdyś zjednoczone jako Czechosłowacja, pokojowo rozdzieliły się 1 stycznia 1993 roku, dając światu wymowną lekcję, w jaki sposób można stawić czoła podstawowym wymogom samostanowienia i niezależności we wzajemnym szacunku, pokoju i prawdziwym braterstwie. A dzisiaj, w świetle konfliktów, takich jak wywołana przez Rosję wojna na Ukrainie, doświadczenia tych dwóch narodów sprzed 30 lat nadal stanowią źródło inspiracji i wzór dla innych państw, jak pokojowo rozwiązywać dzielące ich różnice, poprzez dialog i obustronny szacunek”.

Obaj przywódcy dali świadectwo o tym, o czym mówił, wspominając wspólny wyjazd do Kijowa w poszukiwaniu konkretnego rozwiązania konfliktu i otwierając się na niezwykle ludzką, szczerą debatę, pełną wzajemnego szacunku i przyjaźni. Ze strony prezydentów jest to realny wkład w przepowiadanie na rzecz pokoju.

Punktem kulminacyjnym pierwszego weekendu była, jak już wspomniano, tradycyjna Pielgrzymka Pojednania, na której zakończenie w niedzielę została odprawiona czesko-niemiecka Msza Św. oraz spotkanie rzecznika Niemców sudeckich Bernda Posselta, poety Miłosza Doleżała i artysty Michała Kadleczka na temat znaczenia zachowania pamięci. Dialog, który cieszył się bardzo dużym zainteresowaniem publiczności, odbył się w budynku Wydziału Prawa Uniwersytetu Masaryka, niegdyś morawskiej siedzibie Gestapo, na ternie której obecnie znajduje się pomnik kontrowersyjnego prezydenta Czechosłowacji Edwarda Benesza, inicjatora brutalnego wypędzenia Niemców w okresie powojennym. W kolejnych dniach natomiast ponad 200 studentów z różnych krajów spotkało się w związku z Meetingiem w Brněncu, w ruinach fabryki, w której Oskar Schindler uratował w czasie wojny 1200 Żydów z Oświęcimia. Chodzi o kolejne ważne dla nas miejsce podczas Meetingu. Otóż przed wojną fabryka ta należała do żydowskiej rodziny Löw-Beerów z Brna i była drugim co do wielkości przedsiębiorstwem włókienniczym w Europie. Innym ważnym momentem było także upamiętnienie przez studentów 80. rocznicy istnienia przejściowego obozu koncentracyjnego dla obozu w Oświęcimiu w budynku, w którym obecnie mieści się Kolegium Biskupów Brneńskich.

Uwaga poświęcona studentom podczas tego Meetingu nie jest przypadkowa, ponieważ wychowanie jest fundamentalnym aspektem budowania pokoju, o czym przypomniał nam papież Franciszek w Globalnym Pakcie Edukacyjnym. Dlatego pomyśleliśmy o panelu zatytułowanym „Czechy jako wioska edukacji”, ze zwróceniem szczególnej uwagi na migrantów. W tym roku wpływ integracji ukraińskich uczniów był silny w Czechach – w istocie Czesi przyjęli największą liczbę uchodźców wojennych w przeliczeniu na jednego mieszkańca od początku rosyjskiej agresji. Na scenie pojawiło się kilku ukraińskich nauczycieli, bohaterka Listy Schindlera, „dziewczynka w czerwonym płaszczyku” Oliwia Dąbrowska (dziś pomagająca uchodźcom w Polsce), minister edukacji Mikuláš Bek, jego zastępca Jiří Nantl, a następnie Hans van Mourik Broekman, dyrektor Liverpool College, i Sofia Carozza, autorka podcastu The Pilgrim Soul i wykładowczyni na uniwersytetach w Cambridge i Harvardzie.

Druga część festiwalu była poświęcona roli kobiet w Kościele. Poruszające było świadectwo ponad 90-letniej kobiety, która w czasach totalitaryzmu potajemnie udzielała pomocy duchowej w kobiecych więzieniach zamkniętych dla księży. Równocześnie odbyły się cieszące się dużym zainteresowaniem warsztaty śpiewu gregoriańskiego i medytacja prowadzona przez karmelitanki.

Zwieńczeniem festiwalu była prezentacja nowego czeskiego wydania Ryzyka wychowawczego w ogrodzie dawnego opactwa augustianów w Brnie. Na scenie wystąpili ksiądz Marco Basile, kapłan z Bractwa Świętego Karola Boromeusza (przebywający na misjach w Pradze), oraz benedyktyńska przeorysza czesko-niemieckiego opactwa Venio, matka Francesca Šimuniová, która podkreśliła pokrewieństwo tekstu księdza Giussaniego z Regułą św. Benedykta. Na zakończenie dyrektor Ezio Delfino złożył osobiste świadectwo swojego spotkania z księdzem Giussanim i o tym, jak książka ta była bodźcem do podjęcia decyzji o założeniu i opiece nad nowymi szkołami od Albanii po Kanadę, tymczasem biskup Brna Pavel Konzbul zaprosił obecnych, aby nigdy nie przestawali zadawać pytań dokładnie tak, jak sugerował święty Augustyn.

CZYTAJ TAKŻE: Pomoc Ukrainie i ta tęsknota

Meeting zakończył się spektaklem z udziałem Oldřicha Smysla, aktora grającego Chrystusa w czeskich produkcjach Jesus Christ Superstar, oraz Mszą Św., w której wzięło udział mnóstwo wiernych. Byłoby wiele innych rzeczy do opowiedzenia, ale chciałbym zakończyć krótkim epizodem. Założenie jest takie, że żadna z wielu osób, które przyczyniły się do zrealizowania także tej edycji, nie robi tego zawodowo ani w pełnym wymiarze godzin i jest to ogromny trud. Ale warto. Dlaczego? Dała nam o tym świadectwo niewierząca znajoma i koleżanka, która pewnego wieczoru przy stoliku w barze – kiedy zadawaliśmy sobie pytanie, czy jest sens wkładać tyle wysiłku w organizację wszystkiego – odpowiedziała nam, że ​​tak, „bo tu dzieją się cuda. Dlatego tu jestem”. Słuchając jej, jak z entuzjazmem wylicza spotkania z poprzednich edycji, przypomniał mi się fragment ze Szkoły Wspólnoty, w którym jest mowa o tym, że problemem człowieka jest przylgnięcie do rzeczywistości, uświadomienie sobie rzeczywistości. I z tym pragnieniem zabraliśmy się znowu do dzieła. Gotowi na Meeting Brno 2024, mający odbyć się w dniach 21–30 czerwca przyszłego roku, pod tytułem Od traum do marzeń.#Meeting2023